معرفی توزیع‌های لینوکس

لینوکس خانواده‌ای از سیستم‌عامل‌های رایگان و متن باز است که بر اساس هسته لینوکس ساخته شده‌اند. این سیستم‌ عامل اولین‌ بار توسط لینوس توروالدز در 17 سپتامبر 1991 منتشر شد. سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس به عنوان توزیع‌های لینوکس شناخته می‌شوند. از جمله این توزیع‌ها می‌توان به Debian، Ubuntu، Fedora، CentOS، Gentoo، Arch Linux و بسیاری دیگر اشاره کرد.

در حقیقت توزیع لینوکس مجموعه‌ای از بسته‌های برنامه مونتاژ شده توسط توزیع کننده لینوکس بوده که از هسته لینوکس و برخی از برنامه‌های سیستم مورد نیاز تشکیل شده است. این برنامه‌ها اغلب از پروژه قدیمی‌تر گنو می‌آیند که جایگزینی برای یونیکس تجاری با هسته مخصوص به خود است.

در این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم که توزیع لینوکس چیست، چرا توزیع نامیده می‌شود و تفاوت آن با هسته لینوکس چیست. همچنین در ادامه به معرفی 10 توزیع لینوکس معروف می‌پردازیم و شما را به صورت کامل با این توزیع‌ها و تفاوت‌هایشان آشنا می‌سازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

توزیع لینوکس چیست؟

توزیع لینوکس یک سیستم‌عامل متشکل از هسته لینوکس، ابزارهای گنو، نرم‌افزار اضافی و یک مدیر بسته است. همچنین ممکن است شامل سرور نمایش و محیط دسکتاپ باشد تا به عنوان سیستم‌عامل دسکتاپ معمولی مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال توزیع‌های لینوکس مانند دبیان یا اوبونتو هسته لینوکس را به همراه تمام نرم‌افزارها و ابزارهای ضروری (مانند مدیر شبکه، مدیر بسته، محیط‌های دسکتاپ و غیره) توزیع می‌کند تا بتوان از آن به عنوان یک سیستم‌عامل استفاده کرد.

توزیع‌های لینوکس همچنین مسئولیت ارائه به‌روزرسانی‌ها برای حفظ هسته و سایر ابزارها را بر عهده می‌گیرند؛ بنابراین، لینوکس هسته است در حالی که توزیع لینوکس، سیستم‌عامل است. به همین دلیل است که توزیع‌های لینوکس گاهی اوقات به عنوان سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس نیز شناخته می‌شوند.

اما لینوکس فقط یک هسته است نه یک سیستم‌عامل: به چه معناست؟

ممکن است با این عبارت برخورد کرده باشید و کاملاً درست است. هسته اصلی در هسته یک سیستم‌عامل قرار دارد و به سخت‌افزار واقعی نزدیک است و شما با استفاده از برنامه‌ها و پوسته با آن ارتباط برقرار می‌کنید.

برای درک بهتر این موضوع به این مثال دقت کنید. سیستم‌عامل را به عنوان وسیله نقلیه و هسته را به عنوان موتور در نظر بگیرید. شما نمی‌توانید مستقیماً موتور را برانید. به طور مشابه، شما نمی‌توانید به طور مستقیم از هسته استفاده کنید. توزیع لینوکس را می‌توان به‌عنوان تولیدکننده خودرویی مانند تویوتا یا فورد دید که به شما امکان استفاده از خودروهای آماده را می‌دهد. درست مانند توزیع‌های اوبونتو یا فدورا که امکان استفاده از سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس را در اختیار شما قرار می‌دهند.

گنو/لینوکس چیست؟

آنچه لینوس توروالدز در سال 1991 ایجاد کرد، فقط درونی‌ترین دایره، یعنی هسته لینوکس است.

سپس، برای انجام برخی از کارها، باید برخی از دستورات را در پوسته اجرا کنید. دستوراتی مانند cat، cp، mv، grep find، diff، gzip و موارد دیگر.

از نظر فنی، همه دستورات لینوکس به طور انحصاری متعلق به لینوکس نیستند. بسیاری از آنها عمدتاً از سیستم‌عامل یونیکس سرچشمه می‌گیرند. حتی قبل از به وجود آمدن لینوکس، ریچارد استالمن پروژه گنو، اولین پروژه نرم‌افزار آزاد، را در سال 1983 ایجاد کرد.

پروژه گنو بسیاری از ابزارهای محبوب یونیکس مانند cat، grep، awk، shell (bash) را همراه با توسعه کامپایلرهای خود (GCC) و ویرایشگرها (Emacs) پیاده‌سازی کرد.

در دهه 80 یونیکس اختصاصی و فوق‌العاده گران بود. به همین دلیل است که لینوس توروالدز یک هسته جدید مانند یونیکس ایجاد کرد. توروالدز برای تعامل با هسته لینوکس از ابزارهای گنو استفاده کرد که تحت مجوز GPL منبع باز آنها به صورت رایگان در دسترس بودند. ابزارهای گنو نیز مانند یونیکس رفتار می کرند. به همین دلیل است که لینوکس را به‌عنوان سیستم‌عامل یونیکس مانند نیز می‌نامند.

خب اکنون که با مفهوم توزیع و تفاوت آن با هسته آشنا شدیم در ادامه به معرفی انواع توزیع‌های لینوکس و تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم.

انواع توزیع‌های لینوکس

در ادامه شما را با 10 توزیع برجسته لینوکس آشنا می‌سازیم تا بیشتر با قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها آشنا شوید.

1. دبیان (Debian)

دبیان یکی از توزیع‌های اصلی لینوکس به شمار می‌رود. این توزیع به دلیل عملکرد، پایداری و تجربه کاربری بی‌نظیری که ارائه می‌دهد به عنوان مادر توزیع‌های محبوب لینوکس مانند Deepin، Ubuntu و Mint شناخته می‌شود. آخرین نسخه پایدار این توزیع، Debian 10.5 است. آپدیت جدید Debian 10 که در زبان عامیانه با نام Debian Buster شناخته می‌شود.

توجه داشته باشید که دبیان 10.5 نسخه جدیدی از دبیان باستر را تشکیل نمی‌دهد و تنها به‌روزرسانی باستر با آخرین به‌روزرسانی‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی اضافه شده است. همچنین شامل اصلاحات امنیتی است که به مشکلات امنیتی موجود قبل رسیدگی می‌کند. اگر سیستم Buster خود را دارید، نیازی به دور انداختن آن نیست. به سادگی با استفاده از مدیر بسته APT یک ارتقای سیستم را انجام دهید.

پروژه دبیان بیش از 59000 بسته نرم‌افزاری را ارائه می‌دهد و از طیف گسترده‌ای از رایانه‌های شخصی پشتیبانی می‌کند که هر نسخه مجموعه وسیع‌تری از معماری‌های سیستم را در بر می‌گیرد. این توزیع در تلاش است تا تعادلی بین فناوری پیشرفته و پایداری ایجاد کند. دبیان دارای 3 نسخه 3 پایدار، تست و ناپایدار است.

نسخه پایدار، همان‌طور که از نام آن پیداست، کاملاً جامد و از پشتیبانی امنیتی کامل برخوردار است. اما متأسفانه، با جدیدترین نرم‌افزارهای کاربردی عرضه نمی‌شود. با این وجود، به دلیل پایداری و قابلیت اطمینان آن برای سرورهای تولیدی ایده‌آل است و همچنین برای کاربران دسکتاپ نسبتاً محافظه‌کار که واقعاً از داشتن آخرین بسته‌های نرم‌افزاری بدشان نمی‌آید، گزینه مناسبی است. Debian Stable همان چیزی است که معمولاً روی سیستم خود نصب می‌کنید.

Debian Testing یک نسخه متحرک است و جدیدترین نسخه‌های نرم‌افزاری را ارائه می‌دهد که هنوز در نسخه پایدار پذیرفته نشده‌اند. این مرحله توسعه نسخه پایدار بعدی دبیان است. معمولاً مملو از مسائل ناپایدار است و ممکن است به راحتی شکسته شود. همچنین، وصله‌های امنیتی خود را به موقع دریافت نمی‌کند. آخرین نسخه تست Debian Bullsye است.

به طور کلی، دبیان به دلیل مخزن package-rich و پایداری که به ویژه در محیط‌های تولید فراهم می‌کند، توسط میلیون‌ها کاربر استفاده می‌شود.

لینک دانلود: https://www.debian.org/distrib/

2. جنتو (Gentoo)

جنتو توزیعی است که برای استفاده حرفه‌ای و کارشناسانی ساخته شده است که در نظر می‌گیرند با چه بسته‌هایی از word go کار می‌کنند. این دسته شامل برنامه‌نویسان، مدیران سیستم و شبکه می‌شود. به این ترتیب، برای مبتدیان در لینوکس ایده‌آل نیست. جنتو برای کسانی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهند درک عمیق‌تری از زیر و بم سیستم‌عامل لینوکس داشته باشند.

جنتو با یک سیستم مدیریت بسته معروف به portage عرضه می‌شود که بومی توزیع‌های دیگر مانند Sabayon و Calculate Linux که مبتنی بر جنتو بوده و با آن سازگار است. همچنین این برنامه مبتنی بر پایتون و بر اساس مفهوم مجموعه پورت‌ها است. مجموعه‌های پورت، مجموعه‌ای از وصله‌ها و فایل‌های ایجادشده توسط توزیع‌های مبتنی بر BSD مانند OpenBSD و NetBSD هستند.

لینک دانلود: https://www.gentoo.org/main/en/where.xml

3- اوبونتو (Ubuntu)

اوبونتو که توسط Canonical ایجاد و نگهداری می‌شود، یکی از محبوب‌ترین و بهترین توزیع‌های لینوکس است که افراد مبتدی، کاربران متوسط و حرفه‌ای از آن در سراسر جهان لذت می‌برند. اوبونتو به طور خاص برای مبتدیان لینوکس یا کسانی که از مک و ویندوز در حال گذار هستند طراحی شده است.

به طور پیش‌فرض، اوبونتو با محیط دسکتاپ گنوم با برنامه‌های روزانه خارج از جعبه مانند فایرفاکس، لیبره آفیس، و برنامه‌های ویرایش تصویر مانند GIMP، پخش‌کننده‌های موسیقی، و پخش‌کننده‌های ویدیو مانند Audacious و Rhythmbox عرضه می‌شود.

آخرین نسخه Ubuntu 20.04 LTS با کد Focal Fossa است. بهبودهای متعدد و ویژگی‌های جدیدی مانند تم جدید Yaru، ظاهر جدید و نمادهای صیقلی، پشتیبانی عالی از بسته‌های اسنپ، و عملکرد مقیاس‌پذیری کسری که از نمایشگرهای با وضوح بالا پشتیبانی می‌کند، ارائه می‌دهد.

اوبونتو از توزیع‌های اصلی لینوکس به شمار می‌رود و اساس چندین توزیع دیگر لینوکس را تشکیل می‌دهد. برخی از توزیع‌های مبتنی بر اوبونتو 20.04 شامل Lubuntu 20.04 LTS، Kubuntu 20.04 و Linux Mint 20.04 LTS (Ulyana) می‌شود.

البته Ubuntu Studio در جهت تولید چندرسانه‌ای طراحی شده است. این برنامه کاربرانی را هدف قرار می‌دهد که به دنبال ایجاد حرفه‌ای در زمینه گرافیک، عکاسی، صدا و تولید فیلم هستند.

لینک دانلود: https://ubuntu.com/download/desktop

4- لینوکس مینت (Linux Mint)

لینوکس مینت یک توزیع لینوکس مبتنی بر جامعه بسیار محبوب است که بر پایه اوبونتو است. این توزیع یکی از زیباترین توزیع‌های لینوکس به شمار می‌رود. علی‌رغم بحث‌هایی پیرامون آخرین نسخه (Mint 20) که به طور پیش‌فرض از پشتیبانی اسنپ حذف شد، Mint همچنان یک توزیع لینوکس پایدار، قدرتمند و برجسته است.

برای فعال کردن پشتیبانی snap در این توزیع کافی است دستورات زیر را اجرا کنید:

$ sudo rm /etc/apt/preferences.d/nosnap.pref

$ sudo apt update

$ sudo apt install snapd

بر اساس اوبونتو 20.04 LTS، Mint 20 در 3 نسخه دسکتاپ – نسخه‌های Cinnamon، XFCE و MATE در دسترس است. Mint پشتیبانی از نسخه‌های 32 بیتی را قطع کرده است و فقط در 64 بیت در دسترس است. لینوکس مینت 20 روی هسته لینوکس 5.4 با پیشرفت‌های جدیدی مانند پشتیبانی بهبودیافته از AMD Navi 12، CPU اینتل Tiger Lake و GPU NVIDIA استفاده می‌کند. علاوه بر این، رابط کاربری عمومی با آیکون‌های صیقلی، تم‌های جدید، تصاویر پس‌زمینه با وضوح بالا و نوار وظیفه روتوش شده اصلاح شده است.

ویژگی‌های جدید عبارت‌اند از Warpinator که یک برنامه اشتراک‌گذاری فایل است که در LAN و ویژگی مقیاس‌گذاری کسری برای نمایشگرهای HiDPI برای تصاویر واضح‌تر کار می‌کند. همچنین با نصب این توزیع برنامه‌های دیگری را برای استفاده روزمره مانند فایرفاکس، لیبره آفیس، پخش کننده موسیقی Audacious، Timeshift و Thunderbird دریافت خواهید کرد.

اگر می‌خواهید یک دسکتاپ لینوکس سریع و پایدار برای انجام کارهای روزمره دسکتاپ، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم و حتی بازی‌ها داشته باشید، Mint بهترین گزینه به شمار می‌رود؛ چون سبک‌ترین توزیع لینوکس است. Mint 20 یک نسخه طولانی مدت است و تا سال 2025 پشتیبانی خواهد شد.

لینک دانلود: https://linuxmint.com/download.php

5. Red Hat Enterprise Linux

Red Hat Enterprise Linux که به اختصار RHEL نامیده می‌شود، یک توزیع لینوکس است که برای اهداف سازمانی یا تجاری طراحی شده است. این توزیع یکی از جایگزین‌های منبع باز پیشرو برای سایر سیستم‌های اختصاصی مانند مایکروسافت است. Red Hat به دلیل پایداری و امنیت بالا از بهترین توزیع‌های لینوکس برای سرور به شمار می‌رود.

شما به راحتی می‌توانید آن را بر روی سرورهای فیزیکی، محیط‌های مجازی مانند VMware، HyperV و همچنین در فضای ابری راه‌اندازی کنید. Red Hat به لطف OpenShift PaaS، یک محیط ابری ترکیبی که در اطراف کانتینرهای Docker ساخته شده و توسط Kubernetes مدیریت می‌شود.

در جایی که کارایی، امنیت و پایداری در اولویت قرار دارند، RHEL توزیع ایده آلی برای انتخاب است. RHEL مبتنی بر اشتراک است و اشتراک سالانه تمدید می‌شود. می‌توانید برای مجموعه‌ای از مدل‌های اشتراک مانند Linux Developer Workstation، Linux developer suite و Linux for Virtual Datacenter، مجوز خریداری کنید.

مخزن AppStream (Application Stream) تمامی نرم‌افزارهایی را که می‌خواهید بر روی سیستم خود نصب کنید در اختیار شما قرار می‌دهد در حالی که BaseOS برنامه‌ها را فقط برای عملکرد اصلی سیستم ارائه می‌دهد.

لینک دانلود: https://www.tecmint.com/download-rhel-8-for-free/

6. CentOS

پروژه CentOS یک سیستم‌عامل رایگان است که با هدف ارائه یک اکوسیستم منبع باز قوی و قابل اعتماد ارائه شد. بر اساس RHEL، CentOS یک جایگزین عالی برای Red Hat Enterprise Linux است زیرا دانلود و نصب آن رایگان است. این به کاربران پایداری و قابلیت اطمینان RHEL را می‌دهد و در عین حال به آنها اجازه می‌دهد تا از امنیت و به‌روزرسانی‌های ویژگی رایگان لذت ببرند. CentOS 8 در میان علاقه‌مندان به لینوکس که می‌خواهند از مزایای RHEL بهره ببرند، مورد علاقه است.

آخرین نسخه CentOS 8.2 است که سومین نسخه از CentOS 8 است. این نسخه به App stream و مخازن BaseOS متکی است و با آخرین بسته‌های نرم‌افزاری مانند Python 3.8، GCC 9.1، Maven 3.6 و غیره عرضه می‌شود.

لینک دانلود: https://www.centos.org/centos-linux/

7. فدورا (Fedora)

فدورا مدت زیادی است که به دلیل سادگی و برنامه‌های کاربردی که به مبتدیان امکان می‌دهد به راحتی شروع به کار کنند، به عنوان یکی از کاربرپسندترین توزیع‌ها شهرت دارد.

این یک سیستم‌عامل قدرتمند و انعطاف‌پذیر است و برای رایانه‌های رومیزی و لپ‌تاپ‌ها، سرورها و حتی برای اکوسیستم‌های اینترنت اشیا طراحی شده است. فدورا، درست مانند CentOS، مبتنی بر Red Hat است و در واقع یک محیط آزمایشی برای Red Hat قبل از انتقال به مرحله Enterprise است. به این ترتیب، معمولاً برای اهداف توسعه و یادگیری استفاده می‌شود و برای توسعه‌دهندگان و دانش‌آموزان مفید است.

فدورا مدتی است که از مدیریت بسته DNF استفاده می‌کند (و هنوز از آن به عنوان مدیر بسته پیش‌فرض خود استفاده می‌کند) و جدیدترین و بهترین بسته‌های نرم افزاری RPM را ارائه می‌دهد. جدیدترین فدورا Fedora 32 است.

لینک دانلود: https://getfedora.org/

8. کالی لینوکس (Kali Linux)

Kali Linux یک توزیع لینوکس مبتنی بر دبیان است که برای آزمایش نفوذ و انجام تحقیقات قانونی دیجیتال طراحی شده و توسط امنیت تهاجمی توسعه یافته و نگهداری می‌شود. این ابزار برای آزمایش نفوذ مانند Nmap، Metasploit Framework، Maltego، و Aircrack-ng عرضه می‌شود.

کالی لینوکس برای کارشناسان امنیت سایبری و دانش‌آموزانی که می‌خواهند در تست نفوذ سرمایه‌گذاری کنند، در نظر گرفته شده است. در واقع، کالی گواهی‌های استاندارد صنعتی مانند تست نفوذ با Kali و Kali Linux Certified Professional را ارائه می‌کند. Kali از مدیر بسته APT استفاده می‌کند و آخرین نسخه Kali 2020.2 است.

لینک دانلود: https://www.kali.org/downloads/

9. آرچ لینوکس (Arch Linux)

آرچ لینوکس یک توزیع لینوکس ساده و انعطاف‌پذیر است که برای کاربران پیشرفته یا کارشناسان لینوکس طراحی شده است که به نصب و سرویس‌های در حال اجرا بسیار اهمیت می‌دهند. این توزیع به کاربران این آزادی را می‌دهد که سیستم را به دلخواه خود سفارشی یا پیکربندی کنند. به طور خلاصه، Arch برای کاربرانی طراحی شده است که واقعاً جزئیات کار با لینوکس را می‌دانند.

Arch یک نسخه رول است که به این معنی است که دائماً به آخرین نسخه به‌روز می‌شود و تنها چیزی که نیاز دارید این است که بسته‌ها را در ترمینال به‌روز کنید. از Pacman به عنوان مدیر بسته پیش‌فرض و از AUR (Arch User Repository) استفاده می‌کند که انجمنی برای نصب بسته‌های نرم‌افزاری است و آخرین نسخه آن 2020.09.01 است.

لینک دانلود: https://www.archlinux.org/download/

10. OpenSUSE

پروژه OpenSUSE یک پروژه جامع مدرن و جامع است که 2 شاخه اصلی SUSE را ارائه می‌دهد. SUSE Leap که انتشار نقطه‌ای است که کاربران دسکتاپ و همچنین توسعه سازمانی و برای اهداف آزمایشی را هدف قرار می‌دهد. این باعث می‌شود که آن را به یک انتخاب عالی برای توسعه‌دهندگان منبع باز و مدیران سیستم تبدیل کند.

از سوی دیگر، دارای SUSE Tumbleweed است، نسخه‌ای که جدیدترین نرم‌افزارها و IDE ‌ها را بسته‌بندی می‌کند و نزدیک‌ترین چیزی است که شما به توزیع‌های بی‌نظیر می‌توانید داشته باشید.

OpenSUSE برای مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری به مدیریت بسته‌های Yast متکی است و برای توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم توصیه می‌شود.

لینک دانلود: https://www.opensuse.org/

تفاوت توزیع‌های لینوکس

از آنجایی که همه توزیع‌های لینوکس از هسته لینوکس یکسانی در هسته خود استفاده می‌کنند، مهم نیست که از کدام توزیع لینوکس استفاده می‌کنید، همه ویژگی‌ها و عملکردهای لینوکس استاندارد را در همه توزیع‌ها دریافت خواهید کرد. به عبارت دیگر، هنگامی که نحوه استفاده یا مدیریت لینوکس یک توزیع را یاد گرفتید، می‌توانید از همان مهارت‌ها و تجربیات برای مدیریت و استفاده از لینوکس سایر توزیع‌ها استفاده کنید.

در ادامه تفاوت توزیع‌های لینوکس در قالب یک جدول برای شما آورده شده است تا درک بیشتر نسبت به هر کدام از این توزیع‌ها پیدا کنید.

جمع‌بندی

لینوکس به عنوان یک سیستم‌عامل رایگان و منبع باز، در طول زمان چندین توزیع را کرده است و بال‌های خود را برای در بر گرفتن جامعه بزرگی از کاربران گسترش داده است.

هسته لینوکس از سال 1991 در دست توسعه فعال بوده است و ثابت کرده است که بسیار متنوع و سازگار است. می‌توانید رایانه‌هایی را که لینوکس را در زمینه‌های بسیار متنوعی در سراسر جهان اجرا می‌کنند، از سرورهای وب گرفته تا تلفن‌های همراه، پیدا کنید. امروزه، 90 درصد از زیرساخت‌های ابری و 74 درصد از تلفن‌های هوشمند جهان توسط لینوکس پشتیبانی می‌شوند.

توزیع لینوکس نسخه سفارشی لینوکس است. به عبارت ساده، مجموعه‌ای از بسته‌ها و برنامه‌های کاربردی است که روی لینوکس استاندارد گروه‌بندی و از قبل نصب شده‌اند تا نیازهای خاص را برآورده کنند. تمام توزیع‌های لینوکس با سفارشی‌سازی کمتر یا بیشتر از هسته لینوکس یکسان استفاده می‌کنند.

در این مقاله شما را با 10 تا از بهترین و برجسته‌ترین توزیع‌‌های لینوکس و ویژگی‌های آن‌ها آشنا ساختیم. البته، این فقط تعداد انگشت شماری از توزیع‌های لینوکس موجود است و به هیچ وجه فهرست جامعی نیست. بیش از 600 توزیع لینوکس فعال وجود دارد. با این حال، ما نیاز به تمرکز بر برخی از توزیع‌های پرکاربرد را احساس کردیم که برخی از آنها الهام‌بخش دیگر طعم‌های لینوکس هستند.

سؤالات متداول

1- توزیع‌های رایج لینوکس کدام‌اند؟

توزیع‌هایی با پشتیبانی تجاری مانند فدورا لینوکس (Red Hat)، openSUSE (SUSE) و اوبونتو (Canonical Ltd.) وجود دارند. و توزیع‌های کاملاً مبتنی بر جامعه، مانند Debian، Slackware، Gentoo و Arch Linux.

2- منظور از توزیع‌های لینوکس چیست؟

توزیع لینوکس – که اغلب به Linux distro خلاصه می‌شود – نسخه‌ای از سیستم‌عامل لینوکس منبع باز است که با اجزای دیگری مانند برنامه‌های نصب، ابزارهای مدیریتی و نرم‌افزارهای اضافی مانند Hypervisor KVM بسته‌بندی‌شده است.